یکی از مهمترین موارد برای نظارت بر تاسیسات الکتریکی در ساختمان‌ها اجرای سیستم اتصال زمین یا در اصطلاح (earthing) می‌باشد که باعث کاهش خطر برق‌گرفتگی شده و تضمینی بر کارکرد صحیح تاسیسات الکتریکی و الکترونیکی می‌باشد.
انواع سیستم ارت در تاسیسات الکتریکی ساختمان‌ها: ایمنی، حفاظتی، عملیاتی و صاعقه‌گیر است که بعد از اجرای صحیح، بین هرکدام از آنها و شینه اصلی اتصال زمین ساختمان به صورت جداگانه اتصال الکتریکی و تاسیسات الکتریکی ایجاد شده و در محل شینه باهم همبند می‌شوند. لذا لزوم آشنایی و شناخت از نحوه اجرای صحیح سیستم ارت ساختمان، سبب می‌شود تا سیستم زمین پروژه مطابق ضوابط مقررات ملی اجرا شود.
الکترود اتصال زمین در ساختمان‌ها به سه صورت صفحه ای ، قائم و افقی اجرا می‌شود، که نحوه اجرا بستگی به نوع زمین و شرایط محیطی دارد اما بطور عمده در شرایط یکسان اجرای ارت با الکترود میله‌ای قائم مرسوم‌تر و در عین حال موثر از دو حالت قبلی برای تاسیسات الکتریکی است.
کابل‌های مورد استفاده در ساختمان‌ها شامل کابل‌های فشار ضعیف و کابل‌های فشار در تاسیسات الکتریکی متوسط هستند که باتوجه به شرایط محیطی و مورد نیاز می‌توانند بر روی دیوار و سینی کابل نصب و یا در زمین دفن شوند.
عمق دفن کابل‌های فشار ضعیف بین 7/0 تا 1 متر می‌باشد و عمق دفن کابل های فشار متوسط 30 سانتی‌متر بیشتر است.
در نحوه نصب و دفن کابل‌ها نکات نظارتی متعددی وجود دارد که در زمان اجرا باید مورد توجه قرار گیرند، ازجمله می‌توان به این موارد اشاره کرد که دفن کابل‌های فشار ضعیف و فشار متوسط به‌طور مستقیم در زیر یکدیگر امکان پذیر نیست و باید بصورت پلکانی دفن شوند و یا اینکه اگر این کابل‌ها را بصورت موازی در کنار هم دفن کنیم باید بین آنها با چند ردیف آجر دیوار کشی شود تا جداسازی لازم انجام گیرد.
از جمله نکات نظارتی دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد این است که کابل‌های نصب شده روی سینی نیاز به پوشش ندارند اما کابل‌های دفن شده حتما باید دارای پوشش باشند.
طبق مباحث مقررات ملی برای ساختمان‌های بیشتر از 4 طبقه که مورد ارزیابی ریسک قرار گرفته باشند در صورت نیاز صاعقه گیر نصب می‌شود. نصب برقگیر حفاظتی برای محافظت از تجهیزات الکترونیکی حساس از جمله شبکه‌های کامپیوتری و …. می‌باشد که در نظارت بر تاسیسات برق صاعقه گیر باید به نکات زیر توجه کرد:
سیستم زمین صاعقه گیر بصورت مجزا از سایر سیستم های زمین ساختمان اجرا شده و در شینه اصلی زمین با سیستم زمین‌های اجرا شده دیگر همبند شود.
طبق محاسبات طراح، سرج استر مناسب نصب گردد.
خود برقگیر حفاظتی توسط وسیله حفاظتی محدود کننده جریان مانند فیوز محافظت می‌شود.
آسانسورها توسط شرکت های مربوط اجرا می‌شوند اما مواردی که باید توسط طراح، رعایت شده و توسط ناظرین چک شود شامل:
اجرای همبندی استراکچر، اجرای روشنایی چاه بطوری که اولین و آخرین چراغ بفاصله 5/0 متر از کف و سقف چاه و مابقی با فاصله های 7 متری از یکدیگر قرار گیرند.
در موتورخانه آسانسور باید یک پریز و یک چراغ تعبیه و جانمایی شده که از جایی به غیر از برق آسانسور تغذیه شوند تا در صورت قطع برق آسانسور بتوان به موتورخانه جهت تعمیرات دسترسی داشته باشند. در نهایت ناظر باید یک نسخه از تاییدیه اجرای آسانسور توسط شرکت مربوط نزد خود نگه دارد.
دتکتور مورد استفاده جلوی درب آسانسور باید از نوع دودی نقطه ای باشد.
در بام ساختمان همچون سایر بخش‌های ساختمان باید مواردی توسط ناظر کنترل شوند که عبارتند از:
اگر در بام روشنایی تعبیه شده کلید و پریزها از نوع IP دار باشند چراکه در معرض آب باران و پرندگان و جانوران قرار دارند، و همچنین برای آنها هادی حفاظتی اجرا شود.
کلیه سیم وکابل‌ها که برای مصارف پشت بام است باید در لوله فلکسی بل اجرا شوند.
پایه های آنتن و کولر (در صورت نصب روی بام ساختمان) همبندی شوند.
در صورت نصب کولر روی بام ساختمان و برای کلیه مصارفی که از تابلو واحد دور هستند حتما از کلید ایزولاتور استفاده شود.
حمام جز محیط‌های مرطوب و سرویس بهداشتی جز محیط های خشک هستند و هرکدام نکات مهم طراحی و نظارتی مربوط به خود را دارند که باید مورد توجه مهندسین تاسیسات الکتریکی قرار گیرند. بطور مثال در سرویس بهداشتی جانمایی هواکش بدون مانع است اما در حمام هواکش باید حتما در زون یک اجرا گردد و 5/1 متر با دوش فاصله داشته و حتما از نوع IP دار باشد.
برای تمامی کلیدها و پریزهای هر دو محیط هادی حفاظتی اجرا شود.
اجرای همبندی اضافی در حمام بعنوان محیط نمناک الزامی است.
در نظارت بر تاسیسات برق تابلو برق واحدها باید به مواردی از قبیل تعداد کلیدهای مینیاتوری ، آمپراژ و نوع(تیپ) آنها توجه شود بطور مثال برای واحدهای مسکونی بخاطر پایین بودن آمپراژ مصرفی بهتر است از کلید مینیاتوری تایپ B استفاده می‌شود.
از طرفی کلیدهای مینیاتوری برای پریزها A16 و برای روشنایی A10 باشد.
یک کلید RCD متناسب با مصرف پایین دست کلیدهای مینیاتوری در سمت مصرف کننده قرار بگیرد.
کنترل تعداد خطوط تغذیه کلید و پریز و تعداد کلیدهای مینیاتوری متناسب با آنها
کنترل شینه های نول و ارت جدا و اتصال صحیح هادی ها به شینه (توسط سر سیم)
از نکات نظارتی راه پله می‌توان موارد زیر را برشمرد:
کنترل وجود دوخط روشنایی مجزا (عادی و اضطراری) در راه پله
درصورت اجرای سیستم اعلام حریق راه پله باید یک زون جدا باشد.
دتکتورهای نصب شده در راه پله از نوع دودی باشند و بصورت زوج و فرد در طبقات قرار گیرند.
جانمایی صحیح شستی های اعلام حریق در طول راه پله
کنترل هادی حفاظتی در سیستم روشنایی و پریزها
آشپزخانه‌ها به دو دسته بزرگ (صنعتی) و کوچک (مسکونی) تقسیم می‌شوند که با وجود کاربری مشابه نکات طراحی و نظارتی متفاوتی دارند . آشپزخانه صنعتی جز محیط‌های نمناک است و آشپزخانه مسکونی جز محیط‌های خشک به‌شمار می‌رود.
در هر دوی این محیط‌ها همبندی اصلی الزامی بوده اما همبندی اضافی با وجود اجرا در بخش صنعتی در آشپزخانه‌های مسکونی درصورتی اجرا می‌شود که کوچکترین شکی نسبت به کارایی قطع وسایل خودکار مدار وجود داشته باشد.
تمامی کلیدها و پریزها باید دارای هادی حفاظتی باشند و تعداد و محل آنها باتوجه به چیدمان تجهیزات و وسایل برقی مورد استفاده، تعیین شوند.
کنترل تعداد کلید و پریزهای مورد نیاز و فاصله های استاندارد در آشپزخانه
در صورت اجرای سیستم اعلام حریق در ساختمان نصب دتکتور حرارتی در آشپزخانه
شاید بتوان گفت که مهمترین موارد نظارتی در اتاق‌ها و پذیرایی مربوط به روشنایی و جانمایی صحیح کلیدها و پریزها و تعداد آنها است. به طور مثال در اتاق ها و ورودی پذیرایی باید کلید روشنایی در محل بازشوی در بوده و فاصله آن تا در حداقل 10 سانتی‌متر و حداکثر 30 سانتی‌متر باشد.
از طرفی جانمایی صحیح و تعداد پریزهای برق، آنتن و تلفن بسیار حائز اهمیت می‌باشد. در انتها باید توجه داشته باشیم که تمامی روشنایی و پریزها دارای سیم حفاظتی باشند.
در صورت اجرا یسیستم اعلام حریق در ساختمان
شستی های اعلام حریق در صورت وجود همانند کلید روشنایی باید در سمت بازشوی در نصب شوند.
در نظارت از سیستم اعلام حریق ساختمان ها باید به نکات زیر توجه کرد:
سیستم اعلام حریق ساختمان می‌تواند به دو صورت متعارف یا آدرس‌پذیر اجرا گردد.
زون های سیستم اعلام حریق باید به این صورت باشند که ، هر طبقه یک زون جدا، راه پله یک زون، پارکینگ یک زون و آسانسور خود زون جداگانه ای داشته باشد.
دتکتور بکار برده شده در هر زون باید مطابق استاندارد و کاربری مربوط باشد. بطور مثال، برای آشپزخانه دتکتور حرارتی، برای اتاق ها ، پذیرایی و راه پله دتکتور دودی و برای پارکینگ از دتکتور حرارتی ثابت استفاده کرد.
شستی های اعلام حریق بصورت روکار و یا نیمه توکار و در محل های مناسب اجرا شوند.
اگر درساختمان سقف یا کف کاذبی با ارتفاع و عمق 80 سانتی متر وجود داشته باشد دتکتور در این مکان ها نصب شود.
پنل تکرار کننده باید در محلی نصب شود که خارج از دسترس عموم باشد و در عین حال در نزدیک ترین مکانی باشد که ماموران آتش‌نشانی به راحتی به آن دسترسی داشته باشند.
از نکات نظارت بر تاسیسات برق پارکینگ و پیلوت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تابلوی برق کنتوری ساختمان بسته به کاربری ساختمان و تعداد طبقات شامل بخش‌های مختلفی است که باید توسط ناظرین تاسیسات الکتریکی ساختمان کنترل شوند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
یکی از مسائل بسیار مهم برای هر ناظر یا طراح تاسیسات برقی، آشنایی داشتن با موضوع همبندی و نحوه اجرای آن است چرا که در کنار سیستم زمین یکی از عناصر مهم تشکیل‌دهنده ایمنی برای کاربران تاسیسات برقی را می‌توان ، همبندی هم‌پتانسیل‌کننده و محاسبه و اصول حفاظت دانست.
می‌توان گفت که مهمترین و مطمئن‌ترین روشی که برای پیشگیری از برق‌گرفتگی غیرمستقیم در همه موارد تاکنون اجرا شده، همبندی هم‌ولتاژ کننده است. همبندی، برقراری ارتباط الکتریکی میان دو یا چند هادی بوده که در حالت عادی برق‌دار نیستند و هدف از ارتباط الکتریکی، این است که بین آنها اختلاف پتانسیل قابل ملاحظه‌ای ایجاد نشود. همبندی دارای دو نوع اصلی (در همه ساختمان‌ها) و اضافی یا کمکی (در مکان‌های خاصی مانند حمام، استخر و …) می‌باشد.
محصولات رایگان پیشنهادی :
بسته آموزش رایگان نقشه‌خوانی تاسیسات برقی
در بحث طراحی تمامی سیستم الکتریکی ساختمان طبق مقررات و ضوابط طراحی شده که نظارت بر اجرای صحیح آنها توسط ناظر انجام می‌گیرد.
تقریبا تمامی سیستم الکتریکی ساختمان از جمله:اجرای صحیح سیستم‌های اتصال زمین، لوله‌گذاری برق، سیم‌کشی، نصب تجهیزاتی از جمله (تابلو کنتور، تابلو واحد، کلید و پریز ، دتکتور و….)، کنترل روشنایی چاه و موتورخانه آسانسور در نظارت ساختمان ها مورد بررسی قرار می‌گیرند.
نظارت تاسیسات برق ساختمان فاصله زمانی مشخصی ندارد و از آنجایی که نظارت بصورت مستمر است بستگی به روند ساخت پروژه دارد.
تعرفه نظارت بر تاسیسات ساختمانی از جمله تاسیسات برقی بطور سالانه توسط شورای مرکزی برای هر متر و همچنین برای گروه های ساختمانی مختلف تعیین می‌شود.
حق الزحمه نظارت به این صورت است که سازمان استان بعد از کسر 5 درصد از مبلغ حق نظارت واریزی توسط صاحب کار بحساب سازمان استان مابقی مبلغ را با توجه به مراحل اجرای پروژه به روشی که مورد تصویب سازمان استان خواهد بود در ازای خدمات نظارت به ناظران پرداخت می‌نماید.
در بازار چک لیست‌هایی است که به راحتی قابل تهیه می‌باشد.
همچنین از طریق این لینک میتوانید چک لیست نظارت (کلیک کنید )را دریافت نمایید
تمامی حقوق برای آکادمی کریمی محفوظ می باشد.
