در این مقاله، به صورت کامل و با جزییات، اصول و مسیر علمی نظارت تاسیسات برقی ساختمان تشریح شده است. متاسفانه عدم تسلط برخی از مهندسین ناظر به اصول نظارت باعث بروز خسارت های مالی و جانی جبران ناپذیری شده که با آموزش صحیح مفاهیم مورد نیاز برای نظارت به راحتی می توان جلوی بسیاری از فاجعه ها را گرفت. در حوزه بازار کار نظام مهندسی برق (کلیک کنید) نیز، با یادگیری عمیق نظارت می توان، با همکاری با شرکت های سازنده و … به عنوان ناظر مقیم، درآمدهای فوق العاده ای کسب کرد.
دریافت آموزش رایگان نظارت
مفهوم نظارت
به طور خلاصه، تاسیسات برقی ساختمان توسط یک مهندس طراح، طراحی و محاسبه می گردد، نقشه این تاسیسات توسط برقکار (مجری تاسیسات برقی) باید اجرا شود و ناظر تاسیسات برقی موظف است نظارت و کنترل لازم برای اجرای این تاسیسات طبق مقررات ملی ساختمان و نقشه های تایید شده داشته باشد. از این رو، موظف است در مراحل مختلف اجرای پروژه تاسیسات برقی با مراجعه به محل ساختمان، طبق چک لیست های نظارتی، بررسی لازم را انجام داده و گزارش نویسی ناظر نظام مهندسی برق (کلیک کنید) را انجام دهد.
وظایف ناظر
ناظر برق وظایف متعدد و متنوعی در تاسیسات برقی دارد، در اینجا مهمترین این وظایف معرفی می شود:
بررسی های اولیه کارگاه
در این مرحله ناظر باید ابتدا نقشه های مصوب را بررسی کرده و همچنین نظارت کاملی بر کنترل مصالح تأسیسات برقی از نظر نوع، کیفیت، نحوه حمل، نگهداری و استفاده منطبق با نقشه ها و مشخصات فنی مصوب و استانداردهای ملی ایران داشته باشد. همچنین کنترل امکانات تأسیسات برقی محل و نحوه اتصال تأسیسات ساختمان به آن و کنترل ضرورت انجام اقدامات خاص در موقع تخریب و گودبرداری از نظر تأسیسات برق شهری و برق کارگاه ساختمانی نیز برعهده ناظر است.
همبندی و زمین
یکی از مهمترین بخش های نظارتی، نظارت بر همبندی ها و سیستم زمین است؛ ارت موقت کارگاهی و همبندی اصلی سازه از اولین قدم های نظارتی در این موضوع است. همبندی اضافی حمام (در صورت نیاز در آشپزخانه)، ارت باکس، الکترود زمین (چاه ارت) و … از دیگر وظایف ناظر می باشد.
لوله گذاری
بعد از پاتیشن بندی و دیوارچینی، نوبت به لوله گذاری می شود که دقت در انتخاب لوله براساس محل اجرا (توکار، روکار و …)، استاندارد، غیرخود سوز بودن، سایز، تعداد و … بسیار مهم است. همچنین ناظر باید توصیه های لازم برای حفاظت از لوله های اجرا شده را ارائه کند.
سیم و کابل
نوع هادی های استفاده شده از نظر سطح مقطع، انطباق با نوع کاربری، استاندارد بودن و … از دیگر وظایف هر ناظری است.
کلید و پریز
محل و ارتفاع، فاصله از المان دیگر، استاندارد، جریان قابل تحمل در نواحی مختلف ساختمان مسکونی باید با دقت بررسی و کنترل شود.
جریان ضعیف
اصلی ترین سیستم های جریان ضعیفی که در ساختمان اجرا می شود که بایستی نظارت لازم روی آن انجام شود عبارتند از: سیستم اعلام حریق، سیستم آنتن مرکزی، سیستم تلفن عادی، سانترال و VOIP، سیستم دوربین مدار بسته، سیستم دزدگیر و …
تابلو برق
در ساختمان ها سه تیپ تابلوی کنتوری، مشاعات و واحد اجرا می گردد که هر کدام دارای تجهیزات حفاظتی و کلید زنی بوده که بایستی با دقت زیاد محل و نوع آنها کنترل و نظارت شود.
اطلاعات لازم
برای تسلط به قوانین و آیین نامه های موردنیاز، باید به بخش های از منابع و مباحث مقررات ملی ساختمان مسلط بود که در ادامه معرفی می شوند:
مبحث 2 مقررات ملی ساختمان
در محث 2، آئین نامه اجرائی ماده 33 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان تشریح شده و در گام بعدی مجموعه شیوه نامه هایی برای آئین نامه اجرایی تصویب شده متمرکز گشته است؛ به همین منظور وظایف و تکالیف ارگان های درگیر در اجرای مقررات ملی ساختمان (از جمله سازمان نظام مهندسی، شهرداری و …) مشخص شده اند.
مهمترین بخش های موردنیاز:
- بخش 2-4: اشخاص حقوقی و دفاتر مهندسی اجرای ساختمان
- بخش 2-3: اشخاص حقوقی و دفاتر مهندسی طراحی ساختمان
- بخش 6-3: ظرفيت اشتغال طراحان حقوقي ساختمان
- بخش 7-1: وظایف و مسئولیتهای مجریان ساختمان
برای مطالعه تکمیلی کلیک کنید: مبحث 2 در آزمون نظام مهندسی برق
کتاب قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان
مهمترین بخش های موردنیاز:
- ماده 91: آیین نامه اجرایی
- ماده 34: قانون نظام مهندسی
- ماده 53: آیین نامه اجرایی
- ماده 52: آیین نامه اجرایی
برای مطالعه تکمیلی کلیک کنید: قانون نظام مهندسی در آزمون نظام مهندسی برق
مبحث 13 مقررات ملی ساختمان
ارائه اطلاعات کامل برای طراحی و نظارت تاسیسات برقی ساختمانهاست. در مبحث سیزدهم، تمرکز اصلی روی تامین نیروی برق (انشعاب، پست، مولد) موارد الزامی برای طراحی و اجرای اتاق ترانس، اصول اتصال زمین، منابع برق اضطراری، تابلوهای برق و اتاق آن، ادوات حفاظت و کنترل، اجرای کابل و سیم، و لوله گذاری و همچنین تجهیزات سیم کشی، سیستم های جریان ضعیف، شدت روشنایی داخلی شرح داده شده است.
مهمترین بخش های موردنیاز:
فصل 5: منابع تامین نیروی برق (سرویس مشترک)
پیوست 1: سیستم های نیروی برق
فصل 7: مدارها (کابلکشی – سیمکشی)
فصل 9: تاسیسات جریان ضعیف
برای مطالعه تکمیلی کلیک کنید: مبحث 13 در آزمون نظام مهندسی برق
نشریه 110 سازمان برنامه و بودجه
نشریه 110 معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور با عنوان مشخصات فنی عمومی و اجرایی تاسیسات برقی ساختمان در دو جلد 1 (تاسیسات برقی فشار ضعیف و فشار متوسط) و 2 (تاسیسات برقی جریان ضعیف) یکی از منابع آزمون نظام مهندسی تاسیسات برقی برای هر دو صلاحیت طراحی و نظارت است.
مهمترین بخش های موردنیاز:
فصل 4: چراغ های روشنایی
فصل 1: لوله کشی برق
فصل 3: کلید و پریز
فصل 2: سیم کشی برق
برای مطالعه تکمیلی کلیک کنید: نشریه 110 در آزمون نظام مهندسی برق
مبحث 15 مقررات ملی ساختمان
این مبحث شامل دو بخش است که در آن ها مقرراتی برای آسانسورها، پلههای برقی و پیادهروهای متحرک وضع شده است، همچنین در این مبحث جداول ابعادی برای انتخاب ابعاد آسانسور، بر اساس استانداردهای ملی و بین المللی، موارد تکمیلی در خصوص جزئیات طراحی و علائم نقشهها نیز گنجانیده شده است.
مهمترین بخش های موردنیاز:
- آیین نامه 15-2-6: آزمایش و تحویل گیری
- آیین نامه 15-2-2: طراحی و آماده سازی محل آسانسور و اجزا آن
- آیین نامه 15-1-2: تعاریف
برای مطالعه تکمیلی کلیک کنید: مبحث 15 در آزمون نظام مهندسی برق
مبحث 3 مقررات ملی ساختمان
بر اساس مقررات این مبحث از آنجا که در هر ساختمان باید کلیه پیش بینی ها و تمهیدات لازم جهت ایمنی ساکنان و متصرفان در برابر حریق فراهم گردد، ضروری است طراحی و اجرای ساختمان ها به نحوی صورت گیرد که با توجه به کاربری، ابعاد و تعداد طبقات، به مدت مناسبی در برابر حریق مقاومت نموده و از گسترش حریق به فضاها یا ساختمان های مجاور جلوگیری شود.
مهمترین بخش های موردنیاز:
- بخش 3-5-7: ضوابط طراحی
- بخش 3-6-9: علامتگذاری راههای خروج
- بخش 3-9: سیستمهای اطفای حریق و کنترل دود
- بخش 3-10-3: شبکه بارنده خودکار
برای مطالعه تکمیلی کلیک کنید: مبحث 3 در آزمون نظام مهندسی برق
مبحث 12 مقررات ملی ساختمان
در مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان روی ایمنی، بهداشت و محیط زیست تمامی افراد درگیر در اجرای ساختمان اعم از کارفرما، صاحب کار، مجری، ناظر، شهرداری و سازمان نظام مهندسی ساختمان ، عابران، ساکنان و شاغلین مجاور تامین شود.
مهمترین بخش های موردنیاز:
- بخش 12-1-5: مسئوليت ايمني، بهداشت کار و حفاظت محیط زیست
- بخش 12-1-3: تعاريف كلي و واژهها
- بخش 12-4: وسایل و تجهیزات حفاظت فردی
- بخش 12-11-4: سیمکشی برای استفادههای موقت
برای مطالعه تکمیلی کلیک کنید: مبحث 12 در آزمون نظام مهندسی برق
مهارت های نظارتی
تسلط به منابع
ناظر تاسیسات برقی برای به روز بودن نیاز مبرم به مطالعه منابع فوق دارد، هر چند این مطالب پراکنده بوده و دارای ساختار اصولی و بهینه شده برای مفاهیم نظارت نیستند و باید یک آموزش جامع از دل این منابع استخراج شده و ناظر صرفا روی آن تمرکز کند.
گزارش نویسی
یکی از هنرهای هر ناظر تاسیسات برقی و اصول نظارت ، ارائه گزارش از نظارت های خود در مراحل مختلف است، در این گزارش ها تسلط به بندها و آیین نامه های مقررات ملی ساختمان و دستورالعمل های سازمان نظام مهندسی، سازمان آتش نشانی و شرکت توزیع نیروی برق و استفاده مستند از آنها بسیار مهم است. فهم بار حقوقی و معنایی هر کلمه استفاده شده در این گزارش، می تواند منجر به مبرا شدن ناظر از تبعات بروز حوادث احتمالی ناشی برق در ساختامان گردد.
اصلی ترین مراحل ارائه گزارش عبارتند از:
شروع عملیات اجرایی قبل از تخریب
تاسیسات الکتریکی در سازه و فونداسیون –
نکات نظارتی در مرحله اصلی اجرایی تاسیسات الکتریکی در نازک کاری
مرحله تست و راه اندازی
برای مشاهده جزییات کامل گزارش نویسی ناظر نظام مهندسی برق کلیک کنید.
تست و تحویل
با توجه به بند 13-3-5 مبحث سیزدهم تحت عنوان “آزمون های اولیه و کنترل” و همچنین بر اساس فصل 7 مبحث بیست و دوم (مراقبت و نگهداری تاسیسات برقی) آزمون های بند 1-8-7-22 الی 22-7-8-8 آزمونهای تست و تحویل تاسیسات برقی ساختمان الزامی می باشد. مطابق با استانداردهای بین المللی علاوه بر نظارت چشمی، در زمان تحویل و همچنین در زمان تست های دوره ای نیاز به انجام برخی از تست ها در تاسیسات برقی الزامی است. در این دستورالعمل به خوبی و به تفضیل تمامی این تست ها در زمان تحویل و همچنین در زمان تست های دوره ای آورده شده است.
- آزمون هایی که در این دستورالعمل به آنها اشاره شده به شرح زیر می باشد:
- آزمون پیوستگی هادی حفاظتی و همبندی اصلی و اضافی
- آزمون مقاومت عایقی
- آزمون صحت قطبیت (پلاریته)
- آزمون اندازه گیری مقاومت زمین
- آزمون عملکردی کلیدهای جریان باقیمانده
- آزمون کنترل قطع به موقع تغذیه بصورت خودکار
- آزمون جریان اتصال کوتاه پیش بینی شده
برای مشاهده جزییات کامل تست و تحویل در نظام مهندسی برق کلیک کنید.
آموزش نظارت
با توجه به توضیحات فوق، یک ناظر حرفه ای نیاز به آموزش جامعی برای رسیدن به یک نقطه ایده ال و مطمئن در نظارت دارد، در اینجا چهار آموزش جامع ویژه نظارت تاسیسات برقی ارائه می شود:
گام 1. آموزش مبحث 13
این بسته آموزشی شامل یک کتاب تمام رنگی، فیلم آموزشی، رفع اشکال آنلاین بوده که دارای بیش از 700 تصویر کاربردی و تنها آموزش مبحث 13 است که تمامی آیین نامه ها و تبصره ها بند به بند آموزش داده شده است.برای مشاهده جزییات کامل روی بسته راهنمای جامع مبحث 13 کلیک کنید.
گام 2. اصول نظارت
اصلی ترین آموزش در این موضوع، فهم اصول و مبانی نظارت به صورت هدفمند، کاربردی و در محل پروژه است. رای مشاهده جزییات روی آموزش نظارت تاسیسات برقی ساختمان کلیک کنید.
گام 3. گزارش نویسی
هر ناظری باید در مراحل مختلف اجرای پروژه، توانایی نوشتن گزارش، با در نظر گرفتن مفاهیم مقررات ملی و حقوقی، را داشته باشد. برای مشاهده جزییات روی کلاس آنلاین گزارش نویسی نظارت تاسیسات برقی کلیک کنید.
گام 4. تست و تحویل
یکی از وظایف اصلی مهندس ناظر و اصول نظارتی، تست کردن تجهیزات، هادی ها، المان ها و … بعد از اتمام پروژه و تحویل آن به کارفرماست. برای مشاهده جزییات روی آموزش تست و تحویل تاسیسات برقی کلیک کنید.